فهرست مطالب
تفکیک شرکت تجاری از شرکت مدنی
شرکت تجاری | شرکت مدنی
شرکتهایی که توسط متقاضیان تشکیل میشود، به دو نوع شرکتهای تجاری و مدنی تقسیم میشوند که در اینجا به شرح هر یک میپردازیم:
شرکتهای تجاری
شرکتی است که مطابق با مقررات قانون تجارت و یا به موجب لایحه قانونی ۱۳۴۷ و یا به صورتی غیر از آن تشکیل میشود، اما مبادرت به عملیات تجارتی میکند، شرکت تجاری نام دارد. در واقع شرکت تجاری، قراردادی است که به موجب آن، یک یا چند نفر توافق میکنند سرمایه مستقلی را که از جمع آوردههای آنها تشکیل میشود، ایجاد نمایند و به موسسه ای که برای انجام مقصود خاصی شکل میگیرد، اختصاص دهند و در سود و زیان آن سهیم شوند.»
شرکتهای تجاری به 7 نوع شرکتهای سهامی عام و خاص، شرکت تضامنی ، شرکت با مسئولیت محدود ، شرکت تعاونی و شرکت نسبی تقسیم میشود. از نظر شخصیت حقوقی ، شرکتهای تجاری به دو نوع شرکت سرمایهای و شرکتهای اشخاص تقسیم میشوند.
در شرکتهای اشخاص ، شخصیت شرکاء در مرکز قرار میگیرد، اعتبار شرکت به اعتبار شرکا بستگی دارد و سرمایه شرکت نقش تعیین کننده تصمیمات و اعتبار شرکت نخواهد بود. در چنین شرکتهایی، مسئولیت شرکاء در مقابل اشخاص ثالث، تضامنی و نامحدود است و اشخاص ثالث برای اخذ طلب خود میتوانند به هر یک از شرکاء شرکت مراجعه نمایند. از دیگر ویژگیهای شرکتهای اشخاص، سهام بدون رضایت سایر شرکا قابل انتقال نخواهد بود و بدون رضایت سایر شرکاء بعد از فوت به وارث هم قابل انتقال نیست. گاهی نیز در شرکتهای اشخاص خروج یک شریک موجب انحلال شرکت میگردد. شرکت تضامنی و نسبی و همچنین شرکتهای مختلط غیر سهامی و با مسئولیت محدود در ردیف شرکتهای اشخاص قرار میگیرند.
این در حالی است که در شرکتهای سرمایه ، فقط سرمایه معیار اصلی سنجش عملکرد میباشد و شرکا و سرمایه گذاران نقش زیادی در تصمیمات شرکت ندارند، بلکه میزان سرمایه ای که در شرکت گذاشته شده، تعیین کننده تصمیمات شرکت میباشد. به عبارت روشنتر، در چنین شرکتهایی سرمایه در محوریت قرار دارد که از خصوصیات آنها میتوان به قابلیت انتقال سهام و انتقال اوراق ورثه بعد از فوت شرکا اشاره کرد.
تعریف شرکت مدنی
شرکتهای مدنی به دو معنای عام و خاص معنا میشود. شرکت مدنی معنای عام، عبارت از عقدی است که در آن شرکا، سرمایه یا کار خود را برای رسیدن به سودی خاص جمع میکنند که مطابق با ماده 571 قانون مدنی، علاوه بر عقد شرکت، عقد مضاربه، عقد مزارعه و عقد مساقات هم از مصادیق شرکت به شمار میرود.. شرکت مدنی در معنای خاص، یکی از عقود معینی است که همراه با اشاعه در حق مالکیت شکل می گیرد که در اینجا منظور همان نوع دوم است.
بر اساس ماده 571 قانون مدنی، شرکت حالتی است که در آن چند نفر به طور مشاع، مالک مال واحدی هستند؛ یعنی هر یک در جزء جزء مال شرکت، حق مالکیت دارند. در این تعریف به اسباب مالکیت مشاع اشاره نشده که ممکن است یا ناشی از اراده شرکا باشد یا به صورت قهری تحقق یابد. همچنین مطابق با همین ماده، اجتماع حقوق مالکین متعدد در شی واحد به نحو اشاعه، شرکت نامیده میشود که ممکن است اختیاری یا قهری باشد.
در حالی که ماده 573 قانون مدنی، مقرر میدارد که شرکت اختیاری حاصل اراده طرفین است چرا که یا در نتیجه عقدی از عقود حاصل میشود یا در نتیجۀ عمل شرکا، از قبیل مزج اختیاری یا قبول مالی مشاعا در ازای عمل چند نفر و نحو اینها میباشد. اما بر طبق ماده 574 همین قانون، شرکت مدنی قهری مبتنی بر توافق شرکا استوار نیست، بلکه در نتیجه اجتماع حقوق مالکان، به سبب امتزاج یا ارث شکل میگیرد.
مقایسه میان شرکتهای تجاری و مدنی
شباهت میان شرکت تجاری و شرکت مدنی از نظر شخصیت حقوقی میباشد. مطابق با ماده 56 قانون مدنی، در شرکت مدنی شرکا میتوانند قراردادی تنظیم کنند که در آن طرز اداره اموال شرکت بیان شده باشد که این قرار داد به اساسنامه و شرکتنامه شباهت دارد و در شرکتهای تجاری نیز اداره شرکت پس از تنظیم اساسنامه و شرکتنامه انجام میشود.
هدف شرکا در شرکت تجاری، کسب سود و تقسیم آن میان شرکا میباشد. از اینرو، تشکیلاتی که برای هدفهای اخلاقی و اجتماعی و … تاسیس و به اصطلاح «انجمن» نامیده میشوند، شرکت تجاری محسوب نمیشود. در شرکتهای مدنی کسب سود هدف اعضا نیست.
در شرکت مدنی، ارتباط شخصیتی شرکا با مال مشاع از بین نمی رود اما در شرکت تجاری شخصیت جمعی از شرکا که از آن به «شخصیت حقوقی» یاد میشود، مالک مال هستند.
در شرکت مدنی ، اموال شرکا به خودشان تعلق دارد و سود و زیان ناشی از اداره شرکت میان آنها تقسیم میشود اما شرکت تجاری خود دارای شخصیت حقوقی است و مال مشاع، به شرکت تعلق دارد
