به پیوند چند شرکت، سازمان و یا چند نفر «کنسرسیوم» گفته میشود که برای انجام یک هدف مشترک شکل میگیرد. در این نوع از شرکت حدود و وظایف هر کدام از اعضای شرکت از طریق تفاهم نامه و اداره ثبت شرکت تایید میگردد. در واقع یک چارچوب حقوقی همکاری است که در آن خطرات احتمالی و مدیریت بین همه شرکا تقسیم میشود.
در کنسرسیوم افراد، شرکتها یا موسسات برای انجام یک پروژه خاص برای مثال تاسیس یک سد یا یک پل خاص با هم شرکت نمایند که دارای مدت زمانی محدودی است. برخی بر این نظر هستند که کنسرسیوم با مفهوم ادغام به یک معناست که در نتیجه آن همه شرکاء موقعیت قانونی و استقلال مدیریتی خود را از دست میدهند. در حالی که کنسرسیوم یک مفهوم کلی در دو گروه انتفاعی با کارکرد تجاری و نیز غیر تجاری میباشد.
یکی از انگیزههای اقتصادی تشکیل کنسرسیوم نیز، کنسرسیوم صادراتی است که کنسرسیوم صادراتی یک اتحاد داوطلبانه شرکتها با هدف ارتقای کالاها و خدمات اعضا به خارج و تسهیل صادرات این محصولات از طریق عمل مشترک میباشد. اعضای این نوع شرکت، استقلال مدیریتی، قانونی و مالی خود را حفظ می‌کنند. بنابراین شرکتها قادرند اهداف استراتژیک خود را در راستای اهداف کنسرسیوم دنبال کنند که اعضا همچنان هویت خود را حفظ می‌کنند.
جوینت و ونچر «Joint &Venture» به معنی تجارت جمعی یا به معاملات گروهی مدت دار گفته میشود که مطابق یک قرارداد و برای یک فعالیت خاص و مشخص تشکیل میشود.
جوینت ونچر بر اساس یک قرارداد ایجاد میشود حتی زمانی که به صورت یک شرکت تجاری با شخصیت حقوقی مستقل، سازماندهی میگردد، همچنان اصل تشکیل شرکت، روابط شرکا معاملات بین آنها، قواعد راجع به نقل و انتقال سهام، منع رقابت شرکا با شرکت، نحوه و میزان افزایش سرمایه، نحوه حل و فصل اختلافات، نحوه خاتمه همکاری و ….. کلیه مسائل مذکور بر اساس قرارداد اولیه جوینت ونچر، حل و فصل خواهد شد.
جوینت ونچر برای انجام یک فعالیت مشخص تشکیل میگردد، فعالیت مذکور باید با تمامی ابعاد اقتصادی و جغرافیایی خاص تعریف شود.
دخالت شرکا در اداره جوینت ونچر یکی دیگر از مشخصههای آن است. یعنی اگر یکی از شرکا با وجود مشارکت در تامین سرمایه و سهیم شدن در سود حاصل از فعالیت مشترک، از فعالیت در مدیریت و اداره آن امتناع نماید، نمیتوان آثار حقوقی ناشی از روابط ایجاد شده را تحت عنوان جوینت ونچر تحلیل نمود.
شرکا در تماسی سود و زیانهای شرکت به یک اندازه سهم خواهند برد.
روابط طرفین بر مبنای قرارداد قابل تحلیل است. قالب حقوقی قرارداد جوینت ونچر بر اساس نهادهای حقوقی کشور سرمایه پذیر، انتخاب میشود.
منظور ازتفاهم نامه ایجاد یک فضا برای همکاری است که طرفین قرارداد ابتدا یک چارچوب کلی مبنی بر همکاری و مشارکت ایجاد می‌کنند. تهیه پیش نویس قرارداد کنسرسیوم کارآمد، برای نیل به هدف مشترک، مجموعه مقرراتی را جهت سازماندهی روابط میان اعضا صورت میگیرد که پیش نویس میتواند نقش اساسی در فرایند پروژه با فراهم کردن قالب منسجم برای پیشرفت عملی توسط مشارکت کنندگان در پروژه ایفا نماید.
برخی مواقع در میان طرفین تشکیل شرکتهای کنسرسیوم، جوینت و ونچر، مجموعه ای از ملاقاتها و مذاکرات با جدیت، دقت و پشتکار و صبر توسط طرفین در خصوص همکاری مشترک صورت میگیرد که اولین گام آن امضای یک تفاهم نامه برای حفظ اسرار و اطلاعات تجاری و فن آوری طرفین میباشد. این امر تعیین کننده چارچوب اصلی مشارکت است که دربرگیرنده مشخصات طرفین و سرمایه آنها، محل تشکیل، میزان سرمایه شرکت، مدت فعالیت، طریق حسابرسی و بازرسی، روشهای افزایش و تقلیل سرمایه، میزان مشارکت آنها در سود و زیان، مسئولیتهای ناشی از نقض تعهد طرفین، ساختار مدیریت و کنترل فعالیت مشترک، طرق خاتمه و چگونگی انحلال آن، چگونگی و نوع فعالیت، خرید و فروش، طریق حل اختلافات و دیگر عوامل موثر در قرارداد … می باشد.
کنسیرسیوم، جونیت و ونچر تحت قالب شرکتهای سهامی خاص و مسئولیت محدود قابلیت ثبت دارند. برای ثبت این شرکتها به مدارک زیر نیاز میباشد :
