اشاعه و تفاوت آن با شرکت در چیست ؟ اشاعات در قانون مدنی آمده و عبارت است از اجتماع حقوق مالکین متعدد در شیء واحد به نحو مشاع بدون قصد کسب سود. در عین حال نباید تصور کرد، اشاعه اجتماع حقوق افراد در چیزی است که هیچ منفعتی نداشته باشد بلکه قاعدتاً مالی که منفعت نداشته باشد، هیچ قیمتی نیز برای آن تعیین نمی شود.

اشاعه چیست؟

ماده 571 قانون تجارت در تعریف شرکت چنین مقرر داشته است: «اجتماع حقوق مالکین متعدد در شیء واحد بنحو اشاعه». این تعریف به تمامی شرکت ها و اشاعات اشاره دارد و شرکتی که با پرداخت سرمایه مشخص با مشارکت چند نفر تشکیل می شود و یا اشاعه ای که چند نفر در خانه خود تشکیل داده اند و …. همگی مشمول تعریف فوق هستند. در ماده 572 ذکر شده است که شرکت اختیاری است و یا در نتیجه عقدی از عقود تاسیس می شود. همچنین ممکن است شرکت در نتیجه شرکاء از قبیل مزج اختیاری یا قبول مالی مشاعاً در ازاء عمل چند نفر و نحو آنها تاسیس شده باشد. در ماده 574 همین قانون آمده است که: «شرکت قهری اجتماع حقوق مالکین است که در نتیجه امتزاج یا ارث تشکیل می شود.»

اشاعات چیست ؟

اشاعات در قانون مدنی آمده و عبارت است از اجتماع حقوق مالکین متعدد در شیء واحد به نحو مشاع بدون قصد کسب سود. در عین حال نباید تصور کرد، اشاعه اجتماع حقوق افراد در چیزی است که هیچ منفعتی نداشته باشد بلکه قاعدتاً مالی که منفعت نداشته باشد، هیچ قیمتی نیز برای آن تعیین نمی شود. منظور از شرط «بدون قصد کسب سود» این است که عمل اشاعه بدون قصد منفعت صورت می گیرد و نه این که هر یک از شرکاء از حصه مشاعی خود هیچ سودی دریافت نکنند.

 

تفاوت اشاعه و شرکت

• • شرکت با هدف کسب منفعت و سود تشکیل می شود و در عین حال، به ضرر و زیان نیز توجه دارد. هدف اصلی شرکت، تقسیم ضرر و زیان نیست و کسانی که شرکت را تاسیس کرده اند، با هدف کسب سود پا به این عرصه گذاشته و بنابراین عقلانی نیست که حتماً ضرر داشته باشد و ضرر آن تقسیم نشود. در واقع ضرر و سود به یک اندازه قابل تقسیم است مگر اینکه خلاف آن شرط شده باشد.

• • در حالی که شرکت با عقد و اختیار تشکیل می شود؛ برای مثال شرکت راه و ساختمان با شراکت چندین نفر تاسیس می گردد. اما اشاعه ممکن است اختیاری و یا قهری باشد. برای مثال، زمانی که وراث در زمینه تقسیم ترکه مورث، با یکدیگر اشاعه می کنند، امری اجباری است.

• • شرکت برای مدت مشخص و نامحدود تشکیل می شود و شرکا و سهامداران نمی توانند غیر از مواردی که در قانون تجارت عنوان شده است، درخواست انحلال آن را داشته باشند. این در حالی است که در اشاعه پس از دریافت نتیجه و هدف اصلی، شرکا می توانند هر زمان که بخواهند، آنرا منحل کنند.

• • سهم شرکا در شرکت، براساس مجموعه ای از دستورالعمل ها انجام می شود. برای مثال انتقال سهم الشرکه تابع تشریفاتی است و در بعضی از آنها رضایت شرکاء ضرورت دارد. اما در اشاعه، انتقال حصه مشاع از ناحیه هر یک از شرکاء بی مانع است.

• •  در حقوق ایران، اشاعه نمی تواند توقعات شرکت را برآورده سازد. این دو نهاد حقوقی در تقابل با یکدیگر قرار می گیرند که بشکل تضاد یا رقابت مطرح می شوند. چنین تفکیکی، بویژه اگر اشاعه قانونی و اشاعه قراردادی جداگانه باشد، انکارناپذیر خواهد بود.

• • شرکت داوطلبانه بوده و بنابراین قراردادی، سازماندهی شده و پایدار است. قصد شریک شدن اعضاء برای تشکیل شرکت، آنها را به هم پیوند می دهد. اشاعه تحمیلی است، بنابراین غیر سازماندهی شده، فانی و کمتر سازگار با زندگی تجاری می باشد.

• • رقابت بین اشاعه و شرکت مستلزم این است که هر دو نهاد بتوانند بشکل صحیحی بر موقعیت هایی دارای محتوای یکسان اعمال شوند و بین آنها، حوزه مشترکی وجود داشته باشد. بین این دو نهاد رابطه عموم و خصوص من وجه وجود دارد.

• • تحقق آورده عبارت است از سرمایه شرکت که شرکا در اختیار شرکت قرار می دهد و در مقابل آن سهم الشرکه یا سهام به شرکا تعلق می گیرد. در اشاعه، طرفین توافق می کنند اموالی را به اشتراک بگذارند و در مقابل به آنها حقوق، بویژه حقوق مادی که به عنوان مالک مشاع بودنشان متصل است، اختصاص داده می شود که با توجه به آنکه مالکان در هر لحظه حق تقسیم دارند، طرفین می توانند روی یک حق مالکیت فردی حساب کنند.

• • مدیریت و کنترل شرکت جنبه عینی شرکت است که براساس حکم قانونگذار، مستلزم آن است که شرکاء بطور موثری در بهره برداری با نفعی مشترک، بطور مساوری همکاری داشته باشند. اما در اشاعه، نفع طرفین با توجه به قانون مدنی تصریح نشده و در هاله ای از ابهام قرار دارد. با این وجود، مالکان مشاع بدون هیچ تردید در شرایط تساوی مطلق بوده و حق بهره برداری از اموال مشاع و نحوه اداره کردن اموال مشترک تابع شرکت در نفع و ضرر به نسبت سهمشان را دارند