این شرکتها باید درظرف چهارماه بعد از سال مالی به حوزه مالیاتی مرکزی شرکت مراجعه نموده و ترازنامه و حساب سود و زیان خود را به حوزه مزبور ارائه و مالیات متعلقه را پرداخت نمایند و از کل درآمد مشمول مالیات به نرخ ١٠% به عنوان مالیات اخذ نموده و نیز از جمع درامد پس از کسر ١٠% مالیات مزبور نسبت به بقیه نرخ ماده ١٣١ قانون مالیاتهای مستقیم اصلاحی ٧/٢/١٣٧١ مالیات تعلق می گیرد. در صورتی که شرکت تجارتی سهامداران متعدد دولتی داشته باشد ٩٠% بقیه درامد به نسبت سهام آنان تقسیم و سهم هر یک از آنان به طور مجزا مشمول مالیات به نرخ ماده ١٣١ خواهد بود(مستفاد از بند الف ماده ١٠٥ ق.م.م) شرکتهای دولتی فوق الذکر از معافیتهای مالیاتی (به استثنای معافیت کشاورزی) استفاده نمی کنند و چنانچه صورتهای مالی مورد رسیدگی سازمان حسابرسی دولتی قرار گرفته و به تائید مجمع عمومی نیز برسد و در موعد مقرر ارائه گردد از نظر مالیاتی محتاج به رسیدگی مجدد نخواهد بود.
شرکتهایی که قسمتی از سرمایه آنها به طور مستقیم متعلق به دولت یا شهرداری ها می باشد.این شرکتها به دو دسته تقسیم می شوند :اول: سهام دولت بیش از ٥٠% باشد.
دوم: سهام دولت معادل ٥٠% و یا کمتر در شرت باشد.
درشرکت اول بایدترازنامه و حساب سود و زیان ظرف مدت چهار ماه پس از پایان سال مالی به حوزه مالیاتی محل مرکزی اصلی شرکت تسلیم و مالیات متعلقه ١٠% به نسبت درآمد سهم دولت بوده و بقیه به نرخ ماده ١٣١ ق.م.م خواهد بود و چنانچه سهم الشرکه دولت به چندشرکت تعلق داشته باشد سهم مزبور به نسبت سهام شرکتها تقسیم شده و مالیات براساس ماده ١٣١ مذکور محاسبه می شود.
در شرکت دوم سهم دولت از معافیت مالیاتی برخوردار نبوده ولی سهم بخش خصوصی از معافیت مالیاتی منتفع می گردد.
سایر اشخاص حقوقی
شرکتهای سهامی عام و خاص مختلط سهامی و شرکتهای تعاونی واتحادیه آنها شرکت با مسئولیت محدود تضامنی نسبی مختلط غیرسهامی در این شرکتها ١٠% از کل درآمد به عنوان مالیات شرکت محاسبه و وصول شده و ازکل درآمد مشمول مالیات پس از کسر ١٠% نسبت به بقیه به شرح زیر عمل خواهدشد
اول شرکتهای سهامی مختلط سهامی تعاونی و اتحادیه آنها
از درآمد سهم صاحبان سهام بی نام به نرخ ماده ١٣١ ق.م.م
از اندوخته سهم صاحبان سهام با نام و شرکای ضامن و یا اعضای شرکتهای تعاونی به نسبت سهم هر یک از آنها به نرخ ماده ١٣١ ق.م.م.
از بقیه درآمد مشمول مالیات اعم از سود تقسیم نشده به نسبت هر یک از آنها به نرخ ماده ١٣١ ق.م.م.
ضمنا افزایش بها ناشی از ارزیابی مجدد دارایی شرکتهایی که بیش از ٥٠% سرمایه آنها به طور مسقتیم یا با واسطه به وزارت خانه ها شرکتها و موسسات دولتی متعلق می باشد برای یک مرتبه و تاسقف زیان مندرج در ترازنامه مصوب مجمع عمومی شرکت با رعایت شرایط زیر در طول مدت اجرای قانون برنامه اول توسعه اقتصادی اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران از پرداخت مالیات معاف خواهند بود:
سهام شرکت پذیرفته شده در بورس یا سهام شرکتی که یک سال پس از ارزیابی در دفاتر ثبت و در بورس پذیرفته شود.
زیان سنواتی از محل افزایش مذکور مستهلک شده باشند.
د.م شرکتای با مسئولیت محدود تضامنی نسبی مختلط غیر سهامی
پس از کسر ١٠% کل درآمد به عنوان مالیات شرکت بقیه درآمد مشمول مالیات به نسبت سرمایه یا سهم الشرکه یا به نسبتی که در اساسنامه تعیین گردیده تقسیم و سهم هر یک به طور جداگانه مشمول مالیات به نرخ ماده ١٣١ خواهد بود.
مالیات بر درآمد موسسات غیر تجارتی
اشخاص حقوقی ایرانی غیر تجارتی که به منظور تقسیم سود تاسیس نشده اند در صورتی که دارای فعالیت انتفاعی باشند و در جمع فعالیت های خود سود داشته باشند این سود درآمد مشمول مالیات محسوب و به نرخ ماده١٣١ قانون مالیاتهای مستقیم مشمول مالیات خواهد بود.
مالیات اشخاص حقوقی خارجی
- مالیات اشخاص حقوقی خارجی که در ایران درآمد حاصل می کنند (مواد ١٠٥ – ١١٣ -١٣٠ ق.م.م)
این شرکتها در صورتی که درایران تحصیل درامد بنمایند خواه از بابت بهره برداری سرمایه و یا واگذاری امتیازات و سایر حقوق متعلق به خود از بابت دادت تعلیمات کمک های فنی مشمول مالیات به نرخ ماده ١٣١ ق.م.م.خواهند بود (ماده ١٠٥ ق.م.م)
بر طبق بند ج ماده ١٠٥ ناظر به ماده ١١٣ ق.م.م . مالیات موسسات کشتیرانی و هواپیمایی خارجی بابت کرایه مسافر و حمل کالا و امثال آنها از ایران بطور مقطوع ٥ در صدر کلیه رجوهی است که از این بابت عاید آنها می گردد. اعم از اینکه وجوه مزبور در ایران یا درمقصد یا در بین راه دریافت گردد.
تبصره – در مواردی که مالیات متعلق بر درامد موسسات کشتیرانی و هواپیمایی ایرانی در کشور های دیگر بیش از ٥% کرایه دریافتی باشد با اعلام سازمان ذیربط ایرانی وزارات امور اقتصادی و دارائی موظف است مالیات شرکتهای کشتیرانی و هواپیمایی تابع کشورهای فوق را معادل نرخ مالیاتی آنها افزایش دهد. - اجتناب از اخذ مالیات مضاعف
براساس تصویب نامه هیئت وزیران راجع به اجتناب از اخذ مالیات مضاعف بر اساس ماده (١٦٨) قانون مالیاتهای مستقیم کلیه قراردادها و موافقت نامه های مربوط به اجتناب از اخذ مالیات مضاعف که قبلا براساس ماده ١٦٠ قانون مالیاتهای مستقیم مصوب ١٣٤٥ و تبصره آن به تصویب قانونگذار یا هیات وزیران رسیده است بنا به دلایل مشروحه زیر باید ادامه یابد و مراتب توسط وزارت امور اقتصادی و دارایی به نمایندگی از طرف دولت به مجلس شورای اسلامی گزار گردد.- عدم لغو این قرارداد و موافقتنامه ها از سوی کشورهای مقابل و لزوم رعایت این موضوع از نظر عرف بین المللی.
- مطرح بودن شرط عمل متقابل در کلیه این قراردادها و موافقتنامه ها .
- امکان فراهم شدن زمینه استفاده آتی از برخی موافقتنامه هایی که در حال حاضر به دلیل مناسبات سیاسی قابل استفاده نیستند.
- نقش این قرارداد در توسعه فعالیتهای تجاری و حمل و نقل دریایی و هوایی بین ایران و کشورهای مقابل.
معافیت از مالیات بر درامد – جرائم مالیاتی
- مقررات ماده ١٨٩ ق.م.م.
- درآمد حاصله از کلیه فعالیتهای مربوط به رشته کشاورزی دامداری دامپروری پرورش ماهی زنبور عسل و پرورش طیور..
- موسسات عام المنفعه واحدهای تولیدی و معدنی که در خارج از شعاع ١٢٠ کیلومتری مرکز تهران و ٥٠ کیلومتری مرکز اصفهان بخصوص در نقاط محروم کشور ایجاد گردد.
- مرکز فرهنگی – هنری که دارای پروانه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باشند برای مدت ٥ سال و در صورتی که حوزه فعالیت مراکز مذکور در مناطق محروم کشور باشد این معافیت تا ٨ سال نیز قابل افزایش می باشد.
- در آمد شرکتهای تعاونی و روستائی عشایری کشاورزی صیادان کارمندی دانشجویان دانش آموزان و اتحادیه های انها.
- ماده ١٤٣ ق.م.م.معافیت مالیاتی شرکتهائی را پیش بینی می کند که در بورس اوراق بهادار پذیرفته شده اند.
- عدم تسلیم اظهارنامه مالیاتی مودی یا تکمیل ننمودن قسمتهائی که مربوط به مشخصات وی می باشد و عدم تسلیم ترازنامه و حساب سود و زیان و عدم ارائه دفاتر قانونی (دفتر روزنامه – دفتر کل) به ممیز مالیاتی مستوجب پرداخت جریمه بین ١ تا ٢٠ درصد می باشد.
- عدم پرداخت مالیات موعد قانونی موجب تعلق جریمه ای معادل ٥/٢ % مالیات به ازا هر ماه خواهد بود (ماد ١٩٠ اصلاحی ١/١/٧٢ ).
- مدیران اشخاص حقوقی مجتمعا یا منفردا نسبت به پرداخت مالیات بر درامد اشخاص حقوقی و همچنین مالیاتهایی که اشخاص حقوقی به موجب مقررات قانونی مالیاتهای مستقیم مکلف به کسر و ایصال ان بوده و مربوط به دوران مدیریت آنان باشد با شخص حقوقی (اعم از شرکت یاموسسه) مسئولیت تضامنی دارند (ماد ١٩٨ ق.م.م.)
- در صورت تخلف شخص حقیقی یا حقوقی از انجام وظایف مقرره درماده ١٩٨ علاوه بر مسئولیت تضامنی مشمول جریمه ای معادل ٢٠% مالیات پرداخت نشده خواهد بود.
- تنظیم ترازنامه و حساب سود و زیان و استناد به دفاتر برخلاف حقیقت به منظور فرار از پرداخت مالیات مستوجب مجازات حبس از ٣ ماده تا ٢ سال می باشد این مجازات در مرودمدیر یا مدیرانی که از انجام وظایف فوق خودداری کرده و موجبات تشخیص مالیات کمتر از میران واقعص را فراهم سازند اعمال خواهد شد.
- در مورد ممنوع الخروج شدن بدهکاران مالیاتی ماده ٢٠٢ ق.م.م. مطابق تبصره ١ این ماده در مواردی که بدهی مالیاتی قطعی نشده باشدن حکم این ماده در صورت سپردن تضمین معتبر جاری نخواهد بود و نیز بنابر تبصره ٢ این ماده در صورتی که مودیان مالیاتی به قصد فرار از پرداخت مالیات اقدام به نقل وانتقال اموال خود به همسر با فرزندان نمایند وزارت امور اقتصادی و دارائی می تواند نسبت به ابطال اسناد مذکور از طریق مراجع قضائی اقدام نماید.
اظهارنامه مالیاتی
اظهارنامه مالیاتی در واقع کارنامه مالی یک سال کاری شرکت یا شخص می باشد که جهت محاسبه مالیات به اداره دارایی ارایه می گردد.
در واقع در ایران مالیات به دو صورت خوداظهاری و یا علی الارس مجاسبه می گردد. در سیستم خود اظهاری شخص حقیقی یا حقوقی خود اعلام می نماید که چه مقدار درآمد داشته و چه مقدار باید مالیات پرداخت نماید برای این منظور اظهارنامه ای تکمیل کرده که شامل کل درآمد ها و کل هزینه و استهلاکات و حقوق کارمندان و … می باشد و معافیتهای مالیاتی را محاسبه نموده و در نهایت مبلغ مالیات سالیانه نیز قید می گردد. دارایی نیز به شرط صحت مطالب و کامل بودن مدارک و عدم تخلف از قوانین ثبت دفاتر و اظهارنامه و … آن را مورد پذیرش قرار داده و با توجه به آن مالیات دریافت می نماید. در صورت عدم پذیرش اظهارنامه مالیاتی و یا عدم ارایه آن به دارایی ممیز مربوطه به صورت علی الارس مالیات را محاسبه نموده و به مودی اعلام می نماید و نظر او ملاک پرداخت می باشد.
نحوه تنظیم اظهارنامه مالیاتی:
مطابق قانون مالیاتهای مستقیم اشخاص ایرانی مقیم ایران نسبت به کلیه درآمدهای تحصیل شده مشمول پرداخت مالیات می باشند و از جمله این اشخاص وکلاء بوده که به عنوان صاحبان مشاغل موضوع بند ب ماده ۹۵ و ۹۶ قانون مذکور از آن نام برده شده است.
مطابق قانون موصوف درآمد سالیانه وکلاء که اظهارنامه مالیاتی خود را طبق مقررات تسلیم کرده اند تا میزان معافیت سالیانه موضوع ماده ۱۰۱ همین قانون از پرداخت مالیات معاف و نسبت به مازاد آن طبق نرخهای مندرج در ماده ۱۳۱ مشمول مالیات شناخته خواهند شد البته لازم به توضیح است که شرط استفاده از معافیت موضوع ماده ۱۰۱ تسلیم به موقع اظهار نامه است.
بدیهیست عدم تسلیم به موقع اظهارنامه موجب تعلق جریمه معادل ۴۰% مالیات خواهد بود.
همچنین مطابق بند ب ماده ۹۵ از قانون م.م ناظر به تعاریف صاحبان مشاغل موضوع ماده ۹۶ همین قانون وکلا مکلف به ثبت فعالیتهای شغلی در دفتر درآمد و هزینه می باشند و عدم رعایت این بند علاوه بر اینکه باعث تعلق جریمه معادل ۴۰ درصد مالیات است موجب خواهد شد که دست ممیزمالیاتی جهت محاسبه مالیات بر اساس علی الراس نیز باز باشد زیرا دفترچه تمبر مالیاتی به تنهایی برای احتساب درآمد ملاک ممیزین واقع نمی شود و صرفاً قرینه ای بر میزان درآمد درنظر گرفته می شود که البته این امر مورد انتقاد نگارنده بوده و با توجه به صدور دفترچه تمبر مالیاتی می بایست هم همکاران محترم نسبت به ثبت مبلغ تمبر باطل شده از طریق حسابداری دادگستری در دفترچه خود به صورت کامل اقدام کنند و هم مرکز امور مالیاتی وکالت این دفترچه ها را به عنوان ملاک و معیار صحیح جهت کسب میزان درآمد پذیرا باشد که البته این امر نیازمند تعامل دو جانبه و نشستهای مشترک فی مابین هیات مدیره محترم کانون با مدیران امور مالیاتی استان خواهد بود.
در ادامه و نکته آخر در خصوص دفاتر درآمد و هزینه اینکه چنانچه دفاتر قانونی موجود ولی به هر دلیل اعم از نقص ویا مورد قبول ممیز واقع نگردد و رد شود جریمه متعلقه ده درصد مالیات خواهد بود.
بنابر این جهت سهولت در امور مالیاتی به همکاران محترم پیشنهاد می شود:
اظهارنامه های مالیاتی خویش را حتماً در موعد مقرره تسلیم اداره امور مالیاتی نمایند و ضمن ثبت
اظهارنامه شماره ثبت را یادداشت تا درصورت نیاز قابل ارائه و دفاع باشد .
مطابق بند ب ماده ۹۵ از قانون م.م ناظر به تعاریف صاحبان مشاغل موضوع ماده ۹۶ همین قانون وکلا مکلف به ثبت فعالیتهای شغلی در دفتر درآمد و هزینه می باشند و عدم رعایت این بند علاوه بر اینکه باعث تعلق جریمه معادل ۴۰ درصد مالیات است موجب خواهد شد که دست ممیزمالیاتی جهت محاسبه مالیات بر اساس علی الراس نیز باز باشد به همراه اظهارنامه تصویر مصدق دفترچه تمبر مالیاتی و در صورت امکان گواهی حسابداری دادگستری مبنی بر میزان تمبر ابطالی مربوط به عملکرد آن سال اخذ و ضمیمه شود.
از ارائه اظهارنامه سفید به اداره امور مالیاتی خودداری و حتماً اظهارنامه را به صورت کامل تسلیم اداره موصوف نمایند.(نحوه تنظیم اظهارنامه درادامه ارائه شده است)
همکارانی که تاکنون اقدام به تهیه دفتر موضوع بند ب ماده ۹۵ ننموده اند با تهیه دفتر ثبت درآمد و هزینه آن را ممهور به مهر اداره امور مالیاتی محل اشتغال نموده و ثبت در اداره موصوف نمایند و با درج صحیح درآمد و هزینه در دفتر موصوف آن را به همراه اظهارنامه به اداره موصوف ارائه تا مشمول محاسبه مالیات اضافی نشوند.
در زمان تسویه حساب با اخذ برگ قطعی مالیات اقدام به پرداخت مالیات سال نمایند.
دقت شود دراظهارنامه های تسلیمی حتماً آدرس دقیق و قابل ابلاغ به همراه تلفن تماس خویش را به صورت کامل قید و مخصوصاً کارآموزان که موفق به اخذ پروانه وکالت می شوند حتماً آدرس جدید دفتر خویش را به امور مالیاتی محل اطلاع تا امکان ابلاغ اوراق فراهم شود.
بارها مشاهده شده که کارآموزی بعد از اتمام دوره کارآموزی آدرس جدید خویش را به اداره امور مالیاتی اطلاع نداده و اوراق مالیاتی مربوط به وی به آدرس دفتر وکیل سرپرست ایشان ارسال و ابلاغ شده و النهایه موجب تضییع حق دفاع وی گردیده است.